Het gebruik van lijnzaad in paardenvoeding heeft in Nederland al een lange traditie. Lijnzaad is het zaad van de vlasplant en die wordt al eeuwen verbouwd in Europa. Kortom, het is geen onbekende en het heeft wat mij betreft een soort “oma weet raad” status.
Maar er bestaan veel vragen en onduidelijkheden over het gebruik van lijnzaad. Hierbij de feiten waar het meest verwarring over is op een rijtje.
Omega 3-6: Ongeveer 40% bestaat uit olie en daarvan is ongeveer 60% alfa-linoleenzuur. Dit is een stof die in de darm omgezet kan worden naar Omega 3. Paarden met darmproblemen kunnen moeite hebben met de omzetting. Hierdoor kan de alfa-linoleenzuur voor deze paarden potentieel ook een belasting zijn. Voer paarden met darmproblemen daarom nooit pure lijnzaadolie en beperkt lijnzaad.
Verder zit er ongeveer 15% linolzuur (wat omgezet kan worden naar omega 6) in. Hierdoor heeft het een goede verhouding omega 3 en 6 (mits omgezet). In gras zit voldoende omega 3, dus in het weide seizoen is de noodzaak tot lijnzaad voeren klein (als je het om die reden voert).
Giftig: Het blauwzuur, wat ontstaat tijdens het spijsverteringsproces (door de aanraking met bepaalde enzymen), kan in grote dosis giftig zijn. Theoretisch is dit pas vanaf 1 a 1,5 kg ongekookte/onbehandelde lijnzaad per dag. De kans op een vergiftiging is niet aanwezig als je tussen de 100 en 200 gr ongekookte lijnzaad per dag voert. Er is ook een onderzoek waarbij zelfs een dosis van 500gr geen klachten gaf.
Het blauwzuur kan niet stapelen in het lichaam, want er is ook een enzym wat het afbreekt.
Gemalen of ongemalen: Als het lijnzaad gemalen is, gaat het vanaf dat moment oxideren. Hierdoor word het “ranzig”. Koop je voorgemalen lijnzaad, dan is het oxidatie proces al zo ver gevorderd dat het stoffen bevat die belastend zijn voor het lichaam. Paarden kunnen prima ongemalen lijnzaad eten. Niet alles zal 100% gemalen worden door de tanden, maar dat is in principe niet erg. Wil je dat het efficiënter verteerd word, dan kan je het vlak voor het voermoment malen met een koffiemolen.
Koken: Het idee dat je het moet koken stamt vooral af van vroeger. Toen paarden nog als werkpaard dienden, werd er vaak lijnzaad gevoerd als krachtvoer (vanwege het hoge vet gehalte). Bij grotere hoeveelheden is het verstandig het lijnzaad te koken ivm kans op vergiftiging. Inmiddels geven wij lijnzaad om andere redenen en veelal in veel kleinere hoeveelheden. De noodzaak om te koken is pas vanaf 200 gr per dag (paard van 600 kg), kook het dan 10 min in een laagje water.
Als je het ter bevordering van het herstel bij een maagzweer geeft heeft koken voorkeur omdat het dan al slijmerig de maag in komt. Voor een zandwegkuur kan je het zowel gekookt als ongekookt geven. Dat maakt iets minder uit. Als de reden is om omega 3 bij te voeren, is ongekookt prima.
Olie: Het zaad en de olie wordt vaak als een en het zelfde product gezien, maar de toepassing is beduidend anders. De olie heeft de slijmvormende kwaliteit niet (en mist andere inhoudsstoffen) en is met name een vet bron. Als je de vetconsumptie of energie in de voeding wilt verhogen kan dit met olie. Let op, als je een lijnzaadolie gebruikt moet het knetter vers zijn, je moet het ongeveer in 3 weken opvoeren anders is het ranzig. Als het langer goed blijft zijn er houdbaarheidsstoffen aan toegevoegd zijn en die staan er niet altijd op, echter is dit uiteraard minder wenselijke en doet het af aan de therapeutische waarde.
Let op, soms staat er bij dat de lijnzaad “geschoond” is, dat houdt meestal in dat het is gewassen in een goedje waardoor het langer houdbaar en/of minder gevoelig voor schimmels wordt. Ik zou het niet aanraden.
Gemicroniseerd/gestabiliseerd: Hierbij is het zaad kort verhit en daarna gemalen. Hierdoor zou er minder snel oxidatie plaatsvinden (pas na 1 maand). Maar de kans dat het product wat je koopt langer dan 1 maand geleden gestabiliseerd is, is vrij groot.
Lijnzaadschroot: Dit blijft over na de extractie van olie. Er zit weinig vet meer in en heeft ook vele male mindere voedingswaarde. Het is een restproduct en wordt vaak in mengvoeders gebruikt als vulmiddel.
Pesticide: In de conventionele teelt wordt er meestal 2 keer gespoten nadat het gewas is opgekomen. Tegen de aardvlo en onkruid. Wil je dat niet, koop dan biologisch lijnzaad, hierbij wordt geen gebruik gemaakt van pesticide (en kunstmest).
Hoe veel per dag: Afhankelijk van de toepassing kan je voor een paard van 600 kg veilig 100 a 200 gr ongemalen lijnzaad per dag voeren.
Je kan het langere tijd geven, ik adviseer over het algemeen 5 a 6 weken max. Kuurtjes zijn meestal 7 tot 10 dagen.
Er zijn gevallen bekend wanneer je het langere tijd geeft (maanden achter elkaar) dat het laxerend gaat werken.
Waarom zou je het gebruiken?
Zandafdrijving (men gebruikt vaak psyllium husk hier voor, maar beiden werken prima voor dit doeleind).
Na koliek verschijnselen of obstipatie, verstopping
Bij diarree of om het darmslijmvlies te ondersteunen
Om zomereczeem/ jeuk verminderen
Ter bevordering van de rui en een glanzende vacht
Bij maagzweren
De lente komt er weer aan, dit is bij uitstek de tijd om een kuur met lijnzaad te voeren. Geef, wanneer de rui van je paard begint, 7 tot 10 dagen 150 gr ongekookte lijnzaad door het voer. Eventueel kan je dit na een maand nogmaals herhalen.
Geschreven door Jantine Steehouder van Pure Horse.
Wetenschappelijke artikelen over lijnzaad bij paarden:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC227015/
https://www.sciencedirect.com/…/artic…/pii/S1090023307002109
https://www.researchgate.net/…/Ethnoveterinary-Medicine-The…
https://onlinelibrary.wiley.com/…/j.1939-1676.2002.tb01265.x
https://www.cambridge.org/…/6FDD0FC9F70C987BB4123DF93BF502E2
https://academic.oup.com/…/article-abstra…/33/6/1274/4666892
https://www.sciencedirect.com/…/a…/abs/pii/S1871141307004337
https://onlinelibrary.wiley.com/…/j.1939-1676.1997.tb00468.x